مبحث سوم

کلیات

اجرای تأسیسات برقی و مکانیکی در ساختمانها، استفاده از مصالح سـوختنی، توسـعه شـبکه هـای انرژی، برق و گاز و بکارگیری تجهیزات گوناگون سبب افزایش احتمال آتش سوزی در سـاختمان هـا گردیده است و به همین دلیل توجه به موضوع حفاظت ساختمانها در برابر حریق، امـری الزامـی و اجتناب ناپذیر محسوب میگردد. در همین راستا مبحث سوم مقررات ملّی ساختمان به عنوان یکی از مباحث مقررات ملّی ساختمان منتشر گردیده است. بر اساس مقررات این مبحث بمنظور حفظ جان و مال انسانها و فراهم سـاختن ایمنـی لازم در برابـر آتش سوزی، رعایت اصولی در طراحی و اجرای ساختمانها ضروری است که مهمترین آن عبارتند از:

• پیش بینی راههای خروج جهت خارج شدن بموقع و ایمـن افـراد از سـاختمان و انتقـال آنـان بـه مکانهای امن
• تأمین تمهیدات لازم در طراحی و اجرای ساختمانها بمنظور پیشگیری از بروز حریق
• فراهم ساختن شبکه های علائمی محافظ (تشخیص، هشدار، اعلام) و امکانات مهار، کنترل و اطفاء حریق در ساختمان
• جلوگیری از گسترش آتش و دود در ساختمان و سرایت حریق از یک ساختمان به ساختمان دیگر

در مبحث سوم مقررات ملّی ساختمان تأمین ایمنی لازم جهت “حفظ جان انسانها” بیش از هر امر دیگری مورد توجه بوده و به همین دلیل اولین بخش این مقررات شامل ضوابط مربوط به “راههای خروج از بنا و فرار از حریق” میباشد که از بیشترین اهمیت و تاثیر در این راستا برخوردار است. همچنین این مبحث با توجه به شرایط فنی، تخصصی و اجرایی موجود در کشور (از نظر وجود مهارتهای لازم، مصالح، تجهیزات و نیز امکانات اقتصادی کشور) شامل ساختارها، مساحت، تعداد طبقات، موقعیت و ابعاد ساختمان میباشد . بر اساس مقررات این مبحث از آنجا که در هر ساختمان باید کلیه پیش بینی ها و تمهیدات لازم جهت ایمنی ساکنان و متصرفان در برابر حریق فراهم گردد، ضروری است طراحی و اجرای ساختمانها به نحوی صورت گیرد که با توجه به کاربری، ابعاد و تعداد طبقات، به مدت مناسبی در برابر حریق مقاومت نموده و از گسترش حریق به فضاها یا ساختمانهای مجاور جلوگیری شود.

در همین راستا بر اساس مقررات مبحث سوم مقررات ملّی ساختمان توجه به الزامات اساسی زیر در طراحی و اجرای ساختمانها ضروری خواهد بود:

• طراحی و اجرا به نحوی باشد که در صورت وقوع حریق افراد بتوانند خود را از طریق مسیرهای امن و مشخص شده به محل ایمنی در داخل یا خارج از ساختمان برسانند. بدین منظور باید مسیرهای خروج از ساختمان و فرار از حریق به تعداد کافی و با ظرفیت لازم پیش بینی شده و در محلهـای مناسبی از ساختمان قرار گیرند، به نحوی که افراد قادر باشند در صورت وقوع حریق بدون تشویش و اضطراب خود را به محل امن برسانند و روشنایی لازم و مناسب در مسیرهای فرار تامین شده و کلیه خروجی ها به نحو مناسب علامتگـذاری و مشـخص شـوند . همچنـین تمهیـدات لازم بـرای جلوگیری از نفوذ شعله و دود به مسیرهای خروج به نحو مناسب و با توجه به کاربری، ابعاد و ارتفاع ساختمان پیشبینی گردد.
• به منظور جلوگیری از گسترش حریق متناسب با کاربری و ابعاد ساختمان فضابندی های مناسب در داخل ساختمان، به وسیله ساختارهای مقاوم حریق، صورت گیرد و راههـای ارتبـاطی و فضـاهای پنهان نظیر شفتها، محل عبور کابلها و لوله ها، فضاهای مجوف بین دیوارها و نماهـای خـارجی ساختمان و غیره به نحوی طراحی و اجرا شوند که از گسـترش حریـق از طریـق در داخـل آن هـا جلوگیری به عمل آید. همچنین دیوارهای مشترک بین ساختمانها به نحوی طراحی و اجرا شوند که در برابر گسترش حریق از یک ساختمان به ساختمان دیگر مقاومت نمایند و دیوارهای خارجی ساختمان، متناسب با کاربری و ابعاد ساختمان در برابر گسترش حریق بـه خـارج از آن مقاومـت نمایند.
• کلیه تمهیدات لازم جهت دسترسی نیروهای آتشنشانی به محل حریق در ساختمان در نظر گرفته شود و راه رسیدن خودروها، وسایل و امکانات آتشنشانی به مجاورت ساختمان وجود داشته باشد. همچنین برای دسترسی نیروهای آتشنشانی به فضاهای داخلی ساختمان مسیرهای امن در نظـر گرفته شود و به تناسب کاربری و ابعاد ساختمان، برای اسـتفاده نیروهای آتـش نشـانی، امکانـات اطفایی در داخل ساختمان پیشبینی گردد.

دامنه کاربرد

دامنه کاربرد این مبحث در تصرف های مسکونی، آموزشی، فرهنگی، درمانی، مراقبتی، تجمعی، اداری، حرفه ای، کسبی، تجاری، صنعتی، انباری و ضوابط اختصاصی ساختمانهای بلند میباشد.